تاریخچه و معماری ارگ راین

ارگ راین، یکی از بناهای برجسته و تاریخی استان کرمان است که در دوران مختلف تاریخ ایران نقش‌های مختلفی ایفا کرده است. در دوره نادرشاه افشار، این ارگ محل حکومت میرزا حسین خان راینی و سپس پسرش محمد علی خان در دوران زندیه بوده است. این ارگ که به‌عنوان مکانی برای زندگی حاکمان، اقوام، تاجران، کشاورزان و پیشه‌وران شناخته می‌شود، به‌عنوان یک مرکز داد و ستد و گذرگاه کاروان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در دوران پس از اسلام، ارگ راین به‌عنوان یک دژ نظامی و دفاعی اهمیت ویژه‌ای داشته است. منابع تاریخی اشاره دارند که در زمان یزدگرد سوم، سپاه عرب نتوانست به این دژ مستحکم وارد شود. در قرن ششم هجری قمری نیز نبردی میان بهرام شاه و ملک ارسلان در نزدیکی این قلعه روی داده که راینی‌ها به نفع ملک ارسلان جنگ را پایان دادند.

در طول تاریخ، ارگ راین آسیب‌هایی از حوادث طبیعی و انسانی دیده، اما با بازسازی‌ها و مرمت‌های مختلف، شکوه و عظمت خود را حفظ کرده است. ارگ راین، که دومین بنای بزرگ خشتی جهان به شمار می‌رود، نمادی از معماری باشکوه و استحکام ایرانی است.

علت نامگذاری ارگ راین

نام «راین» از شهری که ارگ در آن واقع شده، گرفته شده است. واژه «راین» به معنای «راه این» است و برخی معتقدند که این نام از یکی از سرداران ساسانی به نام «رایین» گرفته شده است.

معماری ارگ راین

ارگ راین به‌شکل تقریباً مربع است و در اطراف آن چندین برج قرار دارد. حصار این قلعه که بیش از ۱۰ متر ارتفاع دارد، دور تا دور آن را احاطه کرده است. تنها ورودی این ارگ از جبهه شرقی است که با سردری بزرگ به محوطه داخلی راه می‌یابد.

این ارگ در ارتفاع ۲,۵۰۰ متر از سطح دریا ساخته شده و از آنجا می‌توان دیدی وسیع به اطراف داشت. مساحت ارگ بیش از ۲۲ هزار متر مربع است و زیر بنای آن به بیش از ۲۷ هزار متر مربع می‌رسد. معماری آن شباهت زیادی به ارگ بم دارد.

ورودی قلعه

ورودی ارگ از جبهه شرقی با سردری باشکوه و دو طبقه به محوطه داخلی راه دارد. در طبقه همکف معبر ورودی قرار دارد و در بالای آن اتاقکی مربع‌شکل وجود دارد که به‌عنوان پناهگاه در مواقع تهدید دشمنان عمل می‌کرد.

خانه‌ها و محله‌های ارگ

در داخل ارگ، خانه‌های خشتی و گلی با کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ قرار دارند. علاوه بر این، در ارگ راین بخش‌های مختلفی از جمله بازار، مکتب‌خانه، زورخانه و اصطبل وجود دارد. از دیگر بناهای معروف ارگ، کوشک هشت‌ضلعی حاکم‌نشین آن است که در مرکز قلعه قرار دارد.

حصار ارگ

حصار ارگ راین از خشت و گل ساخته شده و بر روی آن کنگره‌هایی مخصوص کمان‌داران قرار دارد. این حصار دورتادور ارگ را پوشانده و به‌عنوان یک دیوار دفاعی عمل می‌کند. علاوه بر حصار، خندقی نیز در اطراف قلعه حفر شده که هم جنبه دفاعی دارد و هم برای هدایت سیلاب‌ها به‌کار می‌رود.

ارگ راین همچنان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود و برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری ایرانی، بازدید از آن تجربه‌ای شگفت‌انگیز است.