بیمارستان وزیری نجم‌آبادی؛ گنجینه‌ای پزشکی در قلب تهران قاجاری
در دل بافت قدیمی تهران، میان کوچه‌های پرخاطره‌ی منطقه‌ی سنگلج و نزدیک به خیابان ولیعصر، بنایی آرام گرفته که در سکوتی پر رمز و راز، روایت‌گر فصل مهمی از تاریخ پزشکی ایران است. بیمارستان وزیری، که در سال ۱۲۷۷ هجری شمسی با همت شیخ هادی نجم‌آبادی و به وصیت میرزا عیسی وزیری احداث شد، امروز یکی از بناهای تاریخی ارزشمند پایتخت به‌شمار می‌رود.
نگاهی به سنگ‌نوشته‌ای با عطر رمضان ۱۳۱۸ قمری
اگر روزی از کوچه وزیری عبور کردی و نگارت به کاشی‌کاری‌های بالای سردر بنای جنوبی افتاد، نوشته‌ای با این مضمون خواهی دید:
«مریض خانه ملتی که حسب‌الوصیه مرحوم میرزا عیسی وزیر … آقای شیخ هادی مجتهد نجم آبادی از ثلث آن مرحوم بنا فرموده‌اند و ابتدا باز شدن از غره (اول) شهر رمضان ۱۳۱۸ هجری قمری»
این کتیبه نه‌تنها سرآغازی است برای داستان این بیمارستان، بلکه نمادی از نیت خیر و خدمات عام‌المنفعه در دوران قاجار است.
از طب سنتی تا دانشگاه تهران
بیمارستان وزیری با وسعتی حدود ۴۰۰۰ مترمربع، در ابتدا به‌عنوان مدرسه طب فعالیت می‌کرد؛ جایی برای آموزش طبابت سنتی و نوین. با تأسیس دانشگاه تهران در دهه ۱۳۱۰، این مرکز درمانی به دانشکده پزشکی دانشگاه تهران واگذار شد و مدتی نقش مهمی در تربیت پزشکان ایفا کرد.
میراثی فراموش‌شده در قلب سنگلج
با گذشت زمان و بی‌توجهی مسئولان، از آن شکوه اولیه تنها بنای جنوبی بیمارستان باقی ماند. بخش شمالی که به شکل U طراحی شده بود، پس از سال ۱۳۵۰ به‌علت نبود منابع مالی به حال خود رها شد و بیمارستان دوم تخصصی تهران به ویرانه‌ای تبدیل گشت.
بخش جنوبی، با دیوارهای قطور یک‌متری و طاق‌های آهنگ قاجاری، هنوز هم ایستاده است. در سمت شرق ورودی، حمامی سنتی وجود داشت که امروز به اتاقی تبدیل شده و نقش تاریخی خود را از دست داده است.
زیبایی‌های معماری قاجاری در جزئیات
در دو سوی درِ ورودی، نقش‌هایی آجری با سبک آجر ختایی دیده می‌شود که نشان از ذوق هنری معماران دوره قاجار دارد. اما آن‌چه این بنا را به اثری منحصر به‌فرد تبدیل کرده، کتیبه کاشی‌کاری‌شده‌ی بالای سر در است که هویت و نیت بنیان‌گذاران بیمارستان را جاودانه ساخته است.
یک بیمارستان خیریه با گنجایش ۱۰ تخت
بیمارستان وزیری نجم‌آبادی در آغاز تنها ۱۰ تخت داشت و به‌صورت خیریه اداره می‌شد. در دهه‌های ابتدایی فعالیت، شامل دو بخش جراحی و طب عمومی بود. بخش جراحی تحت نظر دکتر ولس آلمانی و بخش طب با هدایت دکتر سعید ابوتراب اداره می‌شد.
امروزه این بنای تاریخی با تولیت بازماندگان شیخ هادی نجم‌آبادی، تحت نظارت سازمان اوقاف قرار دارد و از سال ۱۳۷۸، با شماره ۲۳۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آینده بیمارستان؛ موزه‌ای برای تاریخ پزشکی ایران
با مرمت و بازسازی‌های انجام‌شده، قرار است این بنای قاجاری به موزه تاریخ پزشکی تهران تبدیل شود؛ جایی برای مرور خاطرات پیشگامان طب در ایران و نشانی از خدمات عمومی در دوره‌ای که هنوز بیمارستان، معنایی مردمی داشت.
نشانی دسترسی
📍 آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، پایین‌تر از خیابان جمهوری، کوچه وزیری
🕘 تاریخ احداث: سال ۱۲۷۷ هجری شمسی
🧱 سبک معماری: قاجاری
🏛️ کاربری کنونی: بنای تاریخی تحت تولیت اوقاف
۰ نظر