در دل رشته‌کوه‌های رازآلود هزارمسجد و در ارتفاعی حدود ۲۰۰۰ متر از سطح دریا، دره‌ای پنهان با طبیعتی بی‌بدیل و آبشارهایی خروشان منتظر ماجراجویان دلیر است. اینجا دره سیستان یا همان تفنگ‌دره، یکی از بکرترین و زیباترین مناطق کوهستانی شمال خراسان رضوی و شهرستان کلات نادری است.

جایی که افسانه و طبیعت به هم می‌رسند

بر اساس افسانه‌ها، هنگامی که اسکندر مقدونی به ایران هجوم آورد، هزار نفر از بزرگان آیین زرتشت که «مز» نام داشتند، اوستا را به کوه‌های هزارمسجد پناه دادند و آن را در دل صخره‌ها پنهان کردند. از آن پس، این کوهستان به نام هزارمز و بعدها با ورود اسلام، به هزارمسجد شناخته شد. کوهی که حالا در دل خود گنجینه‌ای طبیعی همچون تفنگ‌دره را پنهان کرده است.

رودخانه‌ای خروشان در دل جنگل‌های ارس

دره سیستان، بهشتی برای طبیعت‌گردان حرفه‌ای‌ست. رودخانه ایدلیک از میان آن عبور می‌کند و در اطرافش، جنگل‌های انبوه و همیشه‌سبز ارس، چشم‌اندازی رؤیایی خلق کرده‌اند. اما این دره، زیبا و خطرناک است؛ عبور از آن تنها با تجهیزات فنی کوهنوردی و اطلاع از وضعیت آب و هوا توصیه می‌شود، چرا که عرض دره بسیار باریک است و در زمان بارندگی یا سیل، راه فراری باقی نمی‌ماند.

دره‌ای با ۳۲ آبشار نفس‌گیر

در دل این دره، ۳۲ آبشار کوچک و بزرگ پنهان شده‌اند که برای رسیدن به آن‌ها باید از مسیرهای فنی عبور کرد. برخی از این آبشارها آن‌قدر مرتفع و عمودی‌اند که تنها با فرود درون آب و استفاده از ابزار سنگ‌نوردی می‌توان از آن‌ها گذشت. آبشار یازدهم یکی از آن‌هاست که تنها راه عبور از آن، فرود مستقیم در دل آب است.

بلندترین آبشار این مجموعه حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد و گرچه حجم آب آن زیاد نیست، اما قرار گرفتن آن‌ها در میان صخره‌های سرسبز و چشم‌اندازهای فوق‌العاده، این منطقه را به یکی از زیباترین نقاط کوهستان هزارمسجد تبدیل کرده است.

میدان سیستان؛ آغاز ماجراجویی

برای صعود به تفنگ‌دره، معمولاً کوهنوردان در دشتی به نام میدان سیستان چادر می‌زنند و شب را به استراحت می‌گذرانند. مسیر پیاده‌روی تا این دشت حدود ۳ ساعت زمان می‌برد و در طول راه، از کنار سیاه‌چادرهای عشایر می‌گذرید که جلوه‌ای خاص به این مسیر طبیعی داده‌اند.

دو مسیر برای رسیدن به تفنگ‌دره وجود دارد:

  • اگر گروه فنی باشد، از خط‌الراس سمت راست، با عبور از دو دره وارد شیب تندی می‌شود که در نهایت به ابتدای تفنگ‌دره می‌رسد.

  • اگر گروه بدون تجهیزات فنی باشد، می‌تواند از مسیر رو به رو، با ۷ ساعت کوه‌پیمایی خود را به انتهای دره و آخرین آبشار تفنگ‌دره برساند؛ جایی که رودخانه به دو شاخه تقسیم می‌شود؛ یکی به سمت بایرام‌قلعه و دیگری به آیدلیک می‌رود.

چطور به تفنگ‌دره برویم؟

برای رسیدن به تفنگ‌دره از مشهد، ابتدا باید به میدان شهدا رفته و وارد بلوار خواجه‌ربیع شوید. سپس از دوراهی کلات به سمت این شهر تاریخی حرکت کنید. پس از ۲۰ دقیقه رانندگی به دوراهی سد کاره می‌رسید و مسیر را به سمت آن ادامه دهید.

از اینجا به ترتیب به روستاهای زیر می‌رسید:

  • روستای گوش (۴۰ دقیقه)

  • روستای مارشک (۳۰ دقیقه) – آبادترین روستای منطقه

  • سپس مسیر به دو شاخه خاکی تقسیم می‌شود؛ مسیر سمت چپ به خرکت می‌رود که مسیر صحیح همین است.

  • از اینجا تا روستای خرکت حدود ۴۰ دقیقه رانندگی لازم است.

در خرکت، مسیر ماشین‌رو به پایان می‌رسد. اگر خودرویی مانند لندرور داشته باشید، می‌توان بخشی از مسیر را از بستر رودخانه عبور کرد، اما در غیر این صورت، باید حدود ۳ ساعت پیاده‌روی کنید تا به میدان سیستان برسید.

وسایل مورد نیاز برای صعود به تفنگ‌دره:

 

  • کفش کوه‌پیمایی مناسب

  • طناب کوهنوردی و ابزار فرود

  • کلاه ایمنی و لباس ضد آب

  • عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب و لباس گرم (به‌ویژه شب‌ها)

  • کیسه خواب و چادر کوه‌نوردی

  • خوراکی‌های سبک و آب آشامیدنی کافی

  • تجهیزات کمک‌های اولیه