در دل کوهستان‌های رازآلود شیراز، جایی نه‌چندان دور از غوغای شهر و در همسایگی دروازه قرآن، مکانی آرام و معنوی نهفته است که قرن‌هاست پذیرای زائران و عارفان بوده است: چاه مرتاض علی. این مکان که همچون نقطه‌ای از تاریخ و عرفان در کوه هفت‌تنان جای گرفته، ترکیبی است از افسانه، باور، و میراث معماری کهن ایران. بنایی ساده، اما پررمزوراز که ردپای زهد، نیایش، و رازهای نهفته در دل عرفان ایرانی را در خود جای داده است.
از آتشکده تا عبادتگاه عارفان
چاه مرتاض علی، که نام آن در ذهن بسیاری از مردم شیراز با کرامت و حاجت‌روایی گره خورده، تاریخی چندلایه دارد. برخی روایت‌ها آن را بقایای یک مهرابه یا آتشکده زرتشتی از دوران ساسانی می‌دانند؛ مکانی که پس از ورود اسلام، به محلی برای عبادت و خلوت‌گزینی دراویش بدل شد. قدیمی‌ترین کتیبه آن مربوط به سال ۱۰۱۲ قمری است، اما باورهای مردم قدمت چاه را بسیار فراتر می‌دانند. نام این مکان از عارفی به نام «مرتاض علی» گرفته شده؛ مردی که گفته می‌شود در همین چاه، به عبادت و چله‌نشینی پرداخته و در همان‌جا به خاک سپرده شده است.
معماری ساده با رنگ‌وبوی سلوک
معماری چاه مرتاض علی، برخلاف شکوه برخی بناهای تاریخی شیراز، با سادگی و معنویت خاصی همراه است. طاق‌های بیضی‌شکل، دخمه‌ای کوچک و خنک در دل کوه، کتیبه‌هایی با خط کوفی و کاشی‌کاری‌های ساده، فضایی را خلق کرده‌اند که بیشتر از آنکه مجلل باشد، روح‌نواز است. پله‌هایی سنگی شما را به سمت چاهی به عمق حدود سه متر هدایت می‌کنند که در انتهای آن، اتاقکی کوچک با سنگ قبر منتسب به مرتاض علی قرار دارد. این مکان برای بسیاری، جایگاه نذر و نیایش است؛ جایی که چراغ‌های نذری روشن می‌شوند و درختان اطراف با تکه‌های پارچه، به “درخت آرزوها” تبدیل شده‌اند.
آیین‌ها و باورهای زنده
یکی از سنت‌های رایج در این مکان، چله‌نشینی چهل شب جمعه یا شنبه است. باور مردم بر این است که عبادت و نیایش در این مدت، موجب برآورده شدن حاجات می‌شود. حتی روایتی غیررسمی از چله‌نشینی حافظ شیرازی در این مکان وجود دارد که هرچند تاریخی نیست، اما محبوبیت این چاه در میان مردم را نشان می‌دهد. بسیاری برای نذر، شفا، یا آرامش روحی به این مکان می‌آیند؛ جایی که عرفان و اعتقاد در هم تنیده شده‌اند.
دسترسی و مسیرها
برای رسیدن به چاه مرتاض علی، باید به سمت بوستان کوهپایه در شرق دروازه قرآن بروید. از آنجا مسیر پیاده‌روی و کوهنوردی نسبتاً سبک آغاز می‌شود. با عبور از پلکان سیمانی و سپس مسیر سنگلاخی در حدود ۷۰۰ متر، به مقصد می‌رسید. مسیر دیگری نیز از کوچه‌های محله هفت‌تنان وجود دارد که بیشتر توسط اهالی شناخته شده است.
پیشنهادهایی برای بازدیدکنندگان
-
برای اهل معنا و عرفان: فرصتی برای درک آیین چله‌نشینی و لمس فضایی آکنده از سکوت و حضور.
-
برای علاقه‌مندان به تاریخ: تماشای معماری و کتیبه‌هایی از دوران صفویه و نشانه‌هایی از دوره ساسانی.
-
برای طبیعت‌دوستان: چشم‌اندازی زیبا از شیراز از فراز کوه، به‌ویژه هنگام طلوع یا غروب خورشید.
-
برای عکاسان: نور و بافت سنگ‌ها، درختان آرزو، و فضای دخمه، سوژه‌های خاصی برای عکاسی معنوی و مستند فراهم می‌کنند.
جاذبه‌های اطراف
در کنار چاه مرتاض علی، جاذبه‌هایی چون گهواره دید، دروازه قرآن، آرامگاه حافظ و سعدی، باغ هفت‌تنان و تنگه الله‌اکبر قرار دارند که همگی در شعاع کمتر از پنج کیلومتر از این زیارتگاه واقع شده‌اند. ترکیب بازدید از این مکان‌ها با چاه مرتاض علی، یک روز کامل از گردش عرفانی، فرهنگی و طبیعی را برای شما رقم می‌زند.
جمع‌بندی
چاه مرتاض علی، مکانی است میان آسمان و زمین، جایی میان تاریخ و افسانه، که نه‌تنها نشانه‌ای از معماری کهن، بلکه آینه‌ای از باور و عرفان ایرانی است. اگر به شیراز سفر می‌کنید و به دنبال مکانی متفاوت، آرام، و روح‌نواز هستید، درنگی در چاه مرتاض علی می‌تواند یکی از به‌یادماندنی‌ترین بخش‌های سفر شما باشد.
0 نظر