در فاصله‌ای نه‌چندان دور از شهر اقلید در استان فارس، دریاچه‌ای آرام و دل‌فریب قرار داشت که سال‌ها میزبان پرندگان مهاجر، گونه‌های نادر جانوری و صدها گردشگر طبیعت‌دوست بود. اینجا دریاچه کافتر یا همان تالاب شادکام است؛ تالابی آب شیرین که در دشتی هموار و در ۳۵ کیلومتری جنوب شهرستان اقلید و در شرق روستای کافتر جای گرفته و در دامنه کوه بل نفس می‌کشید.
از تلاقی کوه و رود، تا تولد یک دریاچه
کافتر حاصل جمع شدن آب‌های روانی‌ست که از دامنه کوه‌ها جاری می‌شوند، به‌ویژه رودخانه شادکام که خود رگ حیاتی این تالاب است. این دریاچه که در حوزه آبریز رودخانه سیوند قرار دارد، حدود ۲۵ میلیون مترمکعب آب در خود جای می‌داد و سطحی در حدود ۴۶۰۰ هکتار را پوشش می‌داد. ارتفاع این تالاب از سطح دریا به ۲۳۰۷ متر می‌رسید و در روزهای پرباران، عمقی برابر با ۳.۵ متر در عمیق‌ترین نقاط خود داشت.
نخستین ایستگاه پرندگان مهاجر در فارس
در زمان اوج خود، کافتر بهشت پرندگان بود. این تالاب زیستگاهی امن برای گونه‌های نایاب پرندگان مهاجر همچون فلامینگو، پلیکان، اردک سرحنایی، غاز خاکستری، عقاب دم‌سفید، چنگر معمولی، تنجه، خوتکا، کفچه‌نوک، حواصیل، دلیجه، جی‌جاق، کبک، تیهو، زنبورخور سبز و قبای هندی بود.
اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شد؛ ۴۹ گونه پستاندار مانند پلنگ ایرانی، قوچ و میش وحشی، روباه، گرگ، گربه جنگلی نیز در اطراف این تالاب پهناور زندگی می‌کردند و ترکیبی بی‌نظیر از حیات‌وحش را به‌وجود آورده بودند.
چشمه‌سارها، قنات‌ها و زمین‌هایی لبریز از زندگی
چشمه‌ها و قنات‌های فراوان که بیشتر از دامنه کوه بل سرچشمه می‌گرفتند، نه‌تنها جلوه‌ای طبیعی به منطقه می‌بخشیدند، بلکه منبعی پایدار برای پرورش ماهی‌های قزل‌آلا، کپور و آمور نیز به‌حساب می‌آمدند. پیش از خشکسالی‌ها، سالانه بیش از ۱۰۰۰ تُن ماهی کپور از این تالاب صید می‌شد؛ رقمی که تا سال‌های پایانی فعالیت تالاب به حدود ۸۰۰ تُن در سال هم رسید.
پیرامون این دریاچه، چمنزارهای وسیع و چراگاه‌های ایل قشقایی در فصول بهار و تابستان حال‌وهوای خاصی به منطقه می‌بخشیدند.
از اوج تا افول؛ مرثیه‌ای برای یک دریاچه
اما طی ۱۵ سال اخیر، مصرف بی‌رویه منابع آب در بخش کشاورزی، افزایش حفر چاه‌های غیرمجاز و خشکسالی‌های پی‌درپی ضربه مهلکی به دریاچه وارد کردند. امروز، کافتر ۱۰۰٪ خشک شده و چشم‌انداز آبی و حیات‌وحش پرجنب‌وجوش آن به خاطره‌ای تلخ در ذهن بومیان و طبیعت‌دوستان تبدیل شده است.
کارشناسان تنها راه بازگشت حیات به کافتر را مدیریت مصرف منابع آب در بالادست و احیای اصولی تالاب می‌دانند. اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، دومین دریاچه آب شیرین استان فارس، پس از دریاچه پریشان، برای همیشه در دل تاریخ دفن خواهد شد.
جاذبه‌های طبیعی پیرامون دریاچه کافتر
-
رودخانه شادکام
-
نمکزار ابرقو
-
غار بزرگ و زیبای کان‌کوهر
-
چمنزارهای ییلاقی ایل قشقایی
مشخصات جغرافیایی دریاچه کافتر
-
📍 موقعیت: استان فارس، ۳۵ کیلومتری جنوب شهرستان اقلید، شرق روستای کافتر
-
🌊 حجم دریاچه: حدود ۲۵ میلیون مترمکعب
-
🌐 مختصات جغرافیایی: بین ۲۸°۳۰ تا ۳۱°۱۵ عرض شمالی و ۵۱°۵۳ تا ۵۲°۵۶ طول شرقی
-
🌿 ارتفاع از سطح دریا: ۲۳۰۷ متر
-
📏 مساحت: ۴۶۰۰ هکتار
-
↕ عمق در وضعیت پرآبی: ۳.۵ متر
-
🐟 میانگین صید ماهی (قبل از خشکسالی): ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ تُن در سال
0 نظر