در دل تاریخی‌ترین نقطه شهر اصفهان، یکی از شگفت‌انگیزترین میدان‌های جهان قرار گرفته است؛ میدان نقش جهان، میدان باشکوهی که روایت‌گر قرن‌ها تمدن، هنر، شکوه و سیاست ایرانیان است. میدانی که طولی در حدود ۵۰۷ متر و عرضی حدود ۱۵۸ متر دارد و با چهار اثر تاریخی بی‌نظیر، یعنی مسجد امام، مسجد شیخ لطف‌الله، سردر بازار قیصریه و کاخ عالی‌قاپو، همچون زنجیری از طلا، حلقه‌های تاریخ و هنر ایران را به هم پیوند زده است.
پیرامون این میدان نیز، بیش از دویست حجره‌ی دوطبقه جای گرفته‌اند که زمانی مرکز تپنده‌ی تجارت، هنر و فرهنگ ایرانی بودند و امروزه، پاتوق هنرمندان صنایع دستی و یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم ایران به شمار می‌روند.
میدان نقش جهان؛ از میدان چوگان تا میدان جهانی
در دوران صفویه، با انتقال پایتخت به اصفهان، این میدان بزرگ به جای میدان کوچکی که از عصر تیموریان باقی مانده بود، ساخته شد. میدان نقش جهان نه تنها یک فضای معماری شهری بود، بلکه مکانی برای مسابقات چوگان، قاپوق‌اندازی، رژه‌ی نظامی و جشن‌های ملی و مذهبی به‌شمار می‌رفت. زمین این میدان با شن صاف شده و مسیرهایی برای عبور کالسکه‌ها و درشکه‌ها ایجاد شده بود.
درست در قلب این میدان، ورزش و سیاست، مذهب و بازار، هنر و مردم در کنار هم معنا می‌یافتند. گرچه در دوره‌هایی مانند عصر شاه سلطان حسین از رونق میدان کاسته شد و جوی‌های آب خشک شدند، اما میدان نقش جهان همچنان زنده ماند؛ چون ریشه در فرهنگ مردم داشت.
معماران جاودانه‌ی نقش جهان
ساخت این میدان عظیم، نتیجه نبوغ و هنر دو معمار بزرگ ایرانی به نام‌های استاد محمدرضا اصفهانی و استاد علی‌اکبر اصفهانی بود. امضای این اساتید معماری را می‌توان بر سردر برخی بناهای اطراف میدان دید. هر گوشه‌ی میدان، یادگاری است از نبوغ، ظرافت و دقت معمارانی که در قرن‌ها پیش، سازه‌ای خلق کردند که امروز به‌عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته می‌شود.
میدان نقش جهان از نگاه جهانگردان
در طول تاریخ، بسیاری از سیاحان، مورخان و سفرنامه‌نویسانی که از ایران عبور کرده‌اند، میدان نقش جهان را در نوشته‌های خود با ستایش تمام توصیف کرده‌اند. آن‌ها از شکوه معماری، نظم فضایی، زیبایی هنری و روح جاری در این میدان سخن گفته‌اند. بسیاری نیز حضور نمایندگان خارجی و سفرای کشورهای مختلف را در مذاکرات رسمی در همین میدان ثبت کرده‌اند.
بازار اطراف میدان؛ قلب صنایع‌دستی اصفهان
بازار سنتی میدان نقش جهان، نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران، بلکه مرکز تنفس هنر اصفهان است. در حجره‌های دو طبقه‌ی اطراف میدان، استادکارانی ماهر به خلق آثاری چون قلم‌کاری، خاتم‌کاری، مس‌گری، میناکاری و فیروزه‌کوبی مشغول‌اند. این بازار، محلی است که گردشگران با فرهنگ ایرانی از نزدیک آشنا می‌شوند و سوغاتی‌هایی را با خود از اصفهان به یادگار می‌برند.
کافه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و حکایت‌های تاریخی
در گوشه و کنار این میدان، قهوه‌خانه‌هایی وجود دارند که یادآور گذشته‌ای پر رمز و راز هستند. جایی که شاعران، هنرمندان و رجال سیاسی گرد هم می‌آمدند، به مشاعره، داستان‌سرایی و مذاکره می‌پرداختند. حتی بسیاری از مذاکرات تاریخی با فرستادگان خارجی در همین فضاها شکل گرفته است.
ثبت جهانی میدان نقش جهان
میدان نقش جهان اصفهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ با شماره ثبت ۱۰۲ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. همچنین این میدان در اردیبهشت ۱۳۵۸ به‌عنوان یکی از نخستین آثار ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید. امروزه این میدان، نماد فرهنگی و گردشگری ایران در سطح بین‌المللی است.
درشکه‌سواری در میدان؛ تجربه‌ای به سبک صفویه
یکی از جاذبه‌های دوست‌داشتنی این میدان، درشکه‌سواری سنتی در اطراف آن است. گردشگران می‌توانند با سوار شدن بر درشکه، مانند شاهان گذشته، میدان نقش جهان را درنوردند و از این فضای تاریخی، لذت ببرند.
موقعیت و نحوه دسترسی به میدان نقش جهان
میدان نقش جهان در شمال شهر اصفهان و در مرکز مجموعه تاریخی این شهر قرار دارد. برای ورود به میدان، می‌توان از خیابان حافظ در شرق و خیابان سپه در غرب استفاده کرد. خیابان سپه یکی از مسیرهای پرتردد است که دارای پارکینگ نیز می‌باشد. میدان امام علی (میدان عتیق سابق) نیز در فاصله ۲/۵ کیلومتری از این میدان قرار دارد و یکی از مسیرهای فرعی برای دسترسی پیاده به میدان است.
سه محور اصلی معماری از این میدان منشعب می‌شود:
-
محور شمالی-جنوبی: از سردر بازار قیصریه تا مسجد امام
-
محور شرقی-غربی: میان مسجد شیخ لطف‌الله تا کاخ عالی‌قاپو
-
و امتدادی دیگر از این میدان تا زاینده‌رود، که روزگاری بناهای متعدد داشت و امروز تنها آثاری مانند کاخ چهل ستون و کاخ هشت بهشت از آن باقی مانده‌اند.
0 نظر