سد گتوند در استان خوزستان؛ بزرگترین سد خاکی ایران و دومین دریاچه مصنوعی کشور
سد گتوند یکی از مهم‌ترین و بزرگترین سازه‌های عمرانی بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است. این سد در فاصله حدود ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند و ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر در استان خوزستان واقع شده و به عنوان آخرین سد قابل احداث بر روی رودخانه کارون شناخته می‌شود. دریاچه پشت سد، با ظرفیت ذخیره‌سازی حدود ۴.۵ میلیارد مترمکعب، دومین دریاچه مصنوعی بزرگ ایران پس از سد کرخه است.
این سد سنگریزه‌ای با هسته رسی، دارای ارتفاعی معادل ۱۸۲ متر بوده و به عنوان بلندترین سد خاکی کشور محسوب می‌شود. عملیات اجرایی سد گتوند از سال ۱۳۷۶ آغاز شده و هدف اصلی آن تأمین بخشی از برق کشور (با ظرفیت سالانه حدود ۴۵۰۰ گیگاوات ساعت)، کنترل سیلاب‌های فصلی رودخانه کارون و تنظیم آب کشاورزی در پایین‌دست است. علاوه بر این، دریاچه سد گتوند می‌تواند به عنوان جاذبه گردشگری طبیعی برای منطقه نیز مطرح باشد.
چالش‌های احداث سد گتوند و مسائل زیست‌محیطی
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها درباره سد گتوند، حضور گنبدها و ذخایر نمکی نزدیک به محل سد است. این ذخایر نمکی با زیر آب رفتن پس از ایجاد دریاچه سد، باعث افزایش شوری آب در پایین‌دست رودخانه کارون شده‌اند. کارشناسان محیط زیست این موضوع را یکی از مشکلات بزرگ این سد می‌دانند. همچنین تخریب زمین‌های حاصلخیز و برخی آثار باستانی در محدوده آبگیری سد از دیگر چالش‌های مهم به شمار می‌رود.
کیفیت آب رودخانه کارون حتی پیش از احداث سد، به علت عبور از لایه‌های نمکی و تأثیر پساب‌های کشاورزی و صنعتی، تحت تأثیر قرار داشته است و پس از ساخت سد، مسائل مربوط به شوری آب بیشتر شده است.
ویژگی‌های سد گتوند
-
بلندترین سد خاکی ایران با ارتفاع ۱۸۲ متر
-
دارای بزرگترین مخزن آبی روی رودخانه کارون
-
بزرگترین تولیدکننده برق آبی در کشور
-
دارنده بزرگترین تونل‌های انحراف آب و آبرسانی از نظر طول و سطح مقطع
-
سیستم آب‌بندی پیشرفته شامل دیوار و پرده آب‌بند
-
احداث پل‌های ارتباطی و مسیرهای جایگزین برای تسهیل عبور و مرور
جاذبه‌های گردشگری سد گتوند و منطقه اطراف
در اطراف سد گتوند، کوه‌هایی با دخمه‌های تاریخی قرار دارند که در گذشته برای قرار دادن اجساد استفاده می‌شده‌اند. همچنین سد تنظیمی گتوند که در ۱۱ کیلومتری پایین‌دست سد اصلی ساخته شده، علاوه بر تأمین آب کشاورزی برای ۳۴ هزار هکتار زمین، به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خوزستان شناخته می‌شود. گردشگران می‌توانند از طبیعت سرسبز اطراف این سد لذت برده و روزی خاطره‌انگیز را در کنار خانواده و دوستان تجربه کنند.
دسترسی به سد گتوند
سد گتوند در ۳۸۰ کیلومتری از سرچشمه رودخانه کارون، ۲۵ کیلومتری شمال شوشتر و ۱۰ کیلومتری شمال شرق گتوند قرار دارد. برای رسیدن به این سد می‌توان از مسیرهای جاده‌ای شوشتر و گتوند استفاده کرد.
۰ نظر